عیسی صدیق، ملقب به صدیق اعلم (۱۲۷۳ – ۱۳۵۷)، ادیب، نویسنده و پیشنهاددهنده طرح تاسیس دانشگاه تهران بود.

عیسی صدیق، ملقب به صدیق اعلم (۲۸ خرداد ۱۲۷۳ تهران – ۱۶ آذر ۱۳۵۷ تهران)، ادیب، نویسنده و پیشنهاددهنده طرح تاسیس دانشگاه تهران بود. او پس از طی تحصیلات ابتدایی و متوسطه در ایران، در سال 1290 در اولین گروه دانشجویان اعزامی به غرب، راهی فرانسه شد و پس از کسب مدرک کارشناسی ریاضی از دانشگاه پاریس، روانه دانشگاه کمبریج شد و به‌عنوان دستیار پروفسور ادوارد براون به مطالعه و تدریس زبان فارسی پرداخت. کمی بعد به فرانسه برگشت و توانست زبان فارسی را در ردیف زبان‌هایی قرار دهد که هر کس می‌توانست به جای زبان خارجی در امتحانات رسمی دانشگاه پاریس انتخاب نماید.

طی دوران تحصیل در فرانسه و انگلستان که مصادف با اشغال ایران از طرف قشون بیگانه و مداخله مأمورین دولت روسیه تزاری در امور مملکت بود، عیسی صدیق به نگارش سلسه مقالاتی در روزنامه‌های فرانسه و انگلستان پرداخت و از این راه و با کمک دوستانی نظیر ادوارد براون نسبت به عملیات سپاهیان بیگانه در ایران اعتراض و این عملیات ستمگرانه را تقبیح کرد. عیسی صدیق در سال ۱۲۹۷ به ایران بازگشت و به سمت بازرس مدارس منصوب شد. چندی نیز رئیس اداره فرهنگ (آموزش و پرورش) گیلان، رئیس تعلیمات عالیه، معلم در مدرسه حقوق، دارالفنون و دارالمعلمین مرکزی، رئیس دفتر وزارت فواید عامه و نماینده ایران در مجمع بین‌المللی آموزش و پرورش در ژنو بود.

صدیق در سال ۱۳۰۴ به هنگام تشکیل مجلس مؤسسان، از تهران نماینده این مجلس شد. علاوه بر مشاغل دولتی و فرهنگی، در طول این سال‌ها مدتی نیز مدیر داخلی روزنامه «مرد آزاد» بود که امتیاز آن را علی‌اکبر داور داشت. زمانی هم که داور حزبی به نام حزب رادیکال تأسیس کرد، عیسی صدیق در آن حزب به‌عنوان قائم مقام با وی همکاری کرد.

صدیق در سال ۱۳۰۹ بنا به دعوت دانشگاه کلمبیا برای مطالعه و تحقیق به آمریکا رفت و یک سال بعد موفق به اخذ درجه دکتری در فلسفه از آن دانشگاه شد. هم‌زمان با تحصیل در دانشگاه کلمبیا، بنا به درخواست عبدالحسین تیمورتاش، وزیر دربار پهلوی، اقدام به تهیه و تنظیم طرح تأسیس دانشگاه تهران کرد. او بود که برای اولین بار واژه «دانشگاه» را به جای دارالفنون به کار برد. صدیق در سال ۱۳۱۰ به ایران بازگشت و به سمت ریاست دارالمعلمین عالی انتخاب و مأمور تأسیس دانشگاه تهران شد. او مقر مدیریت خود یعنی دارالمعلمین را به عنوان هسته مرکزی دانشگاه تعریف کرد و پس از تأسیس دانشگاه تهران در ۱۳۱۳، تا سال ۱۳۱۹ ریاست و استادی دانشسرای عالی و دانشکده علوم را عهده‌دار بود. در آن زمان، ریاست دانشگاه تهران را وزیر معارف برعهده داشت.

در سال ۱۳۱۹ اداره کل انتشارات و تبلیغات را تأسیس کرد و به عنوان اولین رئیس آن منصوب شد. او توانست به سرعت، به تشکیلات متشتت و از هم گسیخته در رادیو که هر یک از فعالیت‌هایش در هنگام افتتاح زیرنظر یکی از وزارت‌خانه‌ها انجام می‌شد، سامان دهد. بعد از استعفای رضاشاه و تشکیل کابینه محمدعلی فروغی نیز این سمت را حفظ کرد.

صدیق از شهریور ۱۳۲۰ به سمت وزارت فرهنگ منصوب شد و این مقام را بیش از چهار سال عهده‌دار بود. در این دوره، تلاش‌های حکومت برای سوادآموزی و گسترش مدارس ابتدایی در سراسر کشور و توجه ویژه به برنامه‌های درسی، بیش از گذشته بوده است. همچنین، او در سال ۱۳۳۹ نیز برای ششمین بار به وزارت فرهنگ منصوب شد.

صدیق در سال ۱۳۲۸ در اولین دوره مجلس سنا به عضویت آن مجلس انتخاب شد و طی پنج دوره سناتور انتخابی تهران، ریاست کمیسیون فرهنگ و هنر مجلس سنا را عهده‌دار بود. صدیق که در سال ۱۳۵۰ عنوان «استاد ممتاز دانشگاه تهران» را کسب کرد، در ۱۶ آذر ماه ۱۳۵۷ در تهران درگذشت و در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.

عیسی صدیق در تمام دوره فعالیت فرهنگی خود، در کانون اصلی تصمیم‌گیری‌های نظام آموزشی قرار داشته است. این تصمیم‌گیری‌ها به طور جدی متاثر از دانش، شخصیت و جایگاه سازمانی او بود. مخصوصا آنکه ایشان همیشه اندیشه‌هایی نو برای سامان‎بخشی و توسعه نظام آموزشی ارائه می‌کرد. تاسیس نهادهای اساسی آموزش عالی از جمله دانشگاه تهران و مخصوصا دانشسرای عالی که رویکرد دانشگاهی تربیت معلم ایران را قدرت می‌داد، برخی از این نهادها محسوب می‎شود؛ که حضور و عمل‎شان بر برنامه‌ریزی درسی ایران تاثیر گذاشت.

دوره فعالیت صدیق با تغییرات اساسی در ساختار دوره‌های تحصیلی در ۱۳۲۸ و با تغییر در برنامه‌های درسی مدارس متوسطه همراه بود. دوره وزارت صدیق در فاصله سا‌ل‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۹ که ایشان شش نوبت به وزارت فرهنگ منصوب شد، دوره‌‎ای است که تولید برنامه‌های درسی در اختیار معلمان و نویسندگان آزاد بوده است و روش متکثر در تولید کتاب، جریان داشت. البته در این دوره، عده‌ای از سیاسیون و معلمان به این باور رسیده بودند که روش «یک درس ـ یک کتاب» دارای ویژگی‌های مثبتی است. همین گروه بودند که در سال ۱۳۴۱، با تصویب قانون تاسیس سازمان کتاب‌های درسی ایران، اختیار تالیف و انتشار کتاب (برنامه درسی) را به وزارت فرهنگ واگذار کردند.

به نقل از کتاب «تاریخ برنامه‌ریزی درسی در ایران» اثر دکتر نعمت‌الله موسی‌پور