دیروز، ۱۴۰۳/۳/۷ جلسه رونمایی از کتاب صلح ایرانی به همت گروه روندهای فکری خاورمیانه وابسته به مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار شد. در این جلسه که با حضور جمعی از نویسندگان کتاب صلح ایرانی آغاز شد، ابتدا آقای دکتر مختار نوری در نقش میزبان و اداره‌کننده جلسه، به معرفی میمهمانان و کتاب پرداختند و سپس سخنرانان به ترتیب به ایراد سخنرانی پرداختند.

دکتر نعمت‌الله فاضلی به‌عنوان گردآورنده و ویراستار این مجموعه، از نحوه شکل‌گیری ایده کتاب و مفهوم صلح ایرانی صحبت کردند و توضیح دادند که این کتاب نوعی چشم‌انداز انتقادی برای هم دیدن ایران از زاویه صلح و هم دیدن صلح از نقطه‌نظر انسان ایرانی است. ایشان با بیان اینکه در تاریخ و فرهنگ هزاران ساله ایران، ظرفیت‌های زیادی برای مفهوم‌پردازی صلح وجود دارد، بیان کردند که مقالات هم ناظر به این ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی بوده‌اند و هم اینکه تلاش کرده‌اند مسائل امروز جامعه ایران را با عینک صلح‌جویی بررسی کنند. به عبارت دیگر مقالات این کتاب با قرار دادن خود در ظرف زمان و مکان (ایران امروز) سعی کرده‌اند مفهوم انتزاعی صلح را در قالب مصادیق و مفاهیم انضمامی و واقعی توضیح دهند.

دکتر فرشاد مومنی، اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه، در ادامه با تشکر از ایده‌پردازان و قلم‌زنان این مجموعه، اذعان داشتند که نخستین و مهم‌ترین مسئله امروز جامعه ما مسئله «بقا» است و بقای سرزمینی مقدمه‌ای برای تمام مسائل دیگر است از این رو ایشان با قدردانی از جناب محمد درویش به عنوان یکی از فعالان و دغدغه‌مندان جدی محیط زیست، توضیح دادند که با توجه به وخامت حال محیط زندگی ما در ایران، باید اولویت همه مسئولان و جامعه ابتدا توجه به این مسئله باشد و پس از آن ارتقای فرهنگی جامعه و ایجاد صلح درون کشور که از طریق به رسمیت شناختن تفاوت‌ها و رعایت حقوق ملت توسط دولت و ترمیم تعاملات مردم با مردم در عرصه‌های مختلف حاصل می‌شود.

سخنران بعدی خانم دکتر سیمین کاظمی بودند که مسئله صلح-ناصلح در ایران را از منظر زنان توضیح دادند. اینکه جنگ یک وضعیت ناگوار ولی گذراست اما آنچه زنان با آن هر روز و دائماً مواجهند جنگی است که علیه جنسیت آنها به صورت تبعیض و خشونت از طرف جامعه مردسالار وارد می‌شود. جنگ از مردان قهرمان می‌سازد و زنان را قربانی یا منفعل به تصویر می‌کشد و این موقعیت برساخته، حتی در زمان صلح و فقدان جنگ نیز سبب فرودست‌سازی زنان می‌شود. زنان در جامعه امروز با انواع تبعیض‌های فرهنگی، اجتماعی و قانونی مواجهند که خشونت خانگی، نابرابری در دستمزد و حقوق مدنی، حق کنترل بر بدن، و … از مصادیق آن هستند. به زعم ایشان صلح در جامعه در گرو برابری جنسیتی و رفع تبعیض جنسی است.

مهندس محمد درویش، فعال محیط زیست، سخنران بعدی جلسه بودند. ایشان درباره رابطه متقابل صلح و محیط زیست صحبت کردند و توضیح دادند که هر کجا فراوانی منابع و نشاط سرزمینی وجود دارد، صلح و آشتی بین مردمان نیز افزایش می‌یابد و هر جا منابع زیستی در یک منطقه رو به کاهش و نابودی بگذارد، منابع آب و خاک و پوشش گیاهی و حیات جانوری به خطر افتد، تنش‌ها و نزاع‌ها و درگیری‌ها بین مردم نیز افزایش می‌یابد. چنانچه پس از اعمال سایست‌های نادرست سرزمینی و عدم مدیریت منابع آب، چند سال پیش در کشورهای خاورمیانه از جمله عراق و سوریه، هزاران هکتار از مراتع و زمین‌های کشاورزی ویران شد و نتیجه خشکسالی، کاهش تاب‌آوری سرزمینی و اجتماعی و مستعد شدن این جوامع برای پیوستن به شورش‌ها و گروه‌های تروریستی و ناامنی و ناصلح بوده است.

سخنران پایانی هم خانم دکتر ماندانا تیشه‌یار بودند که در نقش رئیس انجمن علمی مطالعات صلح ایران، از ایده صلح ایرانی و پیوند بین کشورهای منطقه تحت فرهنگ مشترک نوروزی سخن گفتند. ایشان معتقد بودند که مسیرهای صلح توسط دانشگاهیان و اهالی هنر و فرهنگ و دانش بین کشورهای منطقه قابل پیمایش است و فعالیت‌های مشترک و همکاری‌های فرهنگی و علمی در قالب پروژه‌های مشترک و فعالیت‌های پژوهشی و فرهنگی مختلف می‌تواند به تحقق صلح منطقه‌ای کمک کند.

در پایان نیز دکتر مختار نوری، پژوهشگر ارشد مطالعات خاورمیانه، معرفی کوتاهی از مقاله خودشان در کتاب صلح ایرانی ارائه کردند و توضیح دادند که موضوع مقاله ایشان مسائل هویتی و قومیتی در ایران امروز است. کشوری که با گونه‌گونی فرهنگی و زبانی و قومی و دینی، که قرن‌ها با همزیستی در کنار هم زیسته‌اند همزمان می‌تواند یک ظرفیت برای وحدت ملی و یک چالش برای ایجاد ناصلح و تنش باشد. در صورتی که نقش و جایگاه هویت‌ها و اقلیت‌ها در کشور به رسمیت شناخته شود، می‌توان به ایجاد و ارتقای صلح و آشتی در سرزمین‌مان امید بست و چنانچه این هویت‌های متکثر انکار شوند، مستعد بروز تنش و کشمکش خواهیم بود.

این جلسه پس از پرسش و پاسخ با جشن امضای کتاب و عکس یادگاری به پایان رسید. انتشارات همرخ از همه مشارکت‌کنندگان در این نشست و خصوصا مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه و انجمن علمی مطالعات صلح ایران صمیمانه سپاسگزار است.