– نام: جلالالدین سادات آل احمد معروف به جلال آل احمد
– نام پدر: سیداحمد حسینی طالقانی
– محل تولد: محله سیدنصرالدین از محلههای قدیمی شهر تهران
– تاریخ تولد: یازدهم آذرماه ۱۳۰۲ * (توضیحات آقای محمدحسین دانایی مربوط به تولد جلال را در پایین این صفحه ببینید)
«جلال آلاحمد یکی از نویسندگان پیشرو معاصر است که اثرات زیادی در پیشرفت ادبیات فارسی داشته و از جمله با حمایت از نیما یوشیج، پدر شعر نو فارسی و همچنین با ابداع سبک نوشتاری تازه معروف به سبک شلاقی یا تلگرافی، موجب شده که نظم و نثر فارسی دور تازهای از حیات خود را آغاز کند. همسر او سیمین دانشور نیز از نویسندگان و مترجمان صاحبنامی است که با نوشتن رمان بینظیر «سووشون» به عنوان «بانوی ادبیات داستانی ایران» شناخته شده است.»
یادداشتهای منتشر نشده جلال آل احمد در دفتر یادداشت روزانه او، منبعی غنی برای شناخت نویسنده، متفکر و کنشگری برجسته در تاریخ معاصر ماست. یادداشتهایی که نمایی بدون روتوش و بسیار درونی را از این شخصیت بزرگ به نمایش میگذارند. دکتر غلامرضا خاکی در کتاب جلال ناخوانده سراغ بخشی از این یادداشتها رفته که مستقیماً مرتبط با دو اثر مهم و جریانساز “غربزدگی” و “در خدمت و خیانت روشنفکران” است. دو اثری که هم در زمانه خود و هم تا به امروز تأثیری ماندگار بر فضای فرهنگی و سیاسی ایران داشته و شتاببخش برخی جریانات مثبت و منفی تاریخی در کشور ما بودهاند.
دکتر خاکی در کند و کاو این یادداشتها از مشورت و راهنمایی آقای محمدحسین دانایی، خواهرزاده جلال، نیز بهرهمند بوده که نه تنها امکان دسترسی به اسناد تاریخی را برای نویسنده فراهم آورده بلکه در بازخوانی وقایع پیرامون این یادداشتها نیز نقشی مؤثر ایفا کرده است. جناب دانایی، که سالها در کنار دایی خود به سر میبرده، شاهدی است زنده از حوادث و رویدادهایی که این نویسنده و روشنفکر صاحبنام را به نگارش دو اثر مهم خود سوق داده و در تثبیت ایدههایش مؤثر بوده است.
در اینجا، مجموعهای از اسناد تاریخی اعم از رونوشت و یا عکسی از اصل یادداشتها، نامهها و مکاتبات شخصی و اداری، و سایر منابع در رابطه با جلال آل احمد گردآوری شده است که به همت جناب آقای محمدحسین دانایی و آقای دکتر غلامرضا خاکی در اختیار نشر همرخ قرار گرفتهاند.
نوشته پشت عکس «عزیز دلم سیمین این یک عکس دیگر از همان جلسه اکزپُسیون [اکسپوزیسیون- نمایشگاه] محصص [منظور بهمن محصص نقاش معروف] است. خواستم با داریوش [منظور پرویز داریوش مترجم است] و ایرانی [منظور هوشنگ ایرانی مترجم و شاعر جیغ بنفش!] و نیما عکس بگیرم، میبینی که بچهها اطراف را شلوغ کردهاند. به هر صورت، موش تو در آن وسط قوز کرده است. و خبره [منظور علیاصغر خبرهزاده است، مترجم منتقد ادبی] هم با آن سبیلهایش از بالای دیوار سر کشیده. فقط برای اینکه یاد خودم را در خاطر تو هرچه بیشتر قوی کنم، این را میفرستم. میبوسمت جلال تو. ۲۷ آبان ۱۳۳۱ (لازم به توضیح است که در آن تاریخ سیمین دانشور برای استفاده از بورس فولبرایت به امریکا رفته بود).
نوشته کارت پستال: دوشنبه ۲۴ فروردین ۴۳ مدینه. سیمین جان حالم بهتر است. عادت کردهام به همه چیز. فقط پایم را کمی این نعلینهای لاستیکی زده است. خوب گرما میخورم و خوب عرق میکنم و خیلی کم میخوابم و نازکِش یُخدُور. شنبه بطرف مکه خواهیم رفت. آنقدر شلوغ است که تا کنون ندیده بودم. یک خطیب عرب توی مسجد نبی همان حرفهائی را میزد که در غربزدگی یک مرحومی [منظور خودش است] آورده و از خودش خجالت کشید با آن پزهائی که داده. عربی و ترکی و هندی تا دلت بخواهد. الآن از توی یک آب پرتقالفروشی جلوی بابالسلام دارم مینویسم و یارو هی میگوید مرحبا- پاشید! خطاب بمن و من نمیشنوم. قربانت جلال
:: آرشیو مقالات و اسناد مربوط به جلال آل احمد (بر روی لینک مورد نظر کلیک کنید)
📂 مکاتبه علی شریعتی با مجله فردوسی درباره جلال آل احمد
📂 مصاحبه آیدین آغداشلو، ناصر وثوقی و شمیم بهار با جلال آل احمد درباره آثارش
📂 اندیشههای جلال آلاحمد در پیوند با تحولات ایران (به مناسبت یكصدمین سال تولد نویسنده «غربزدگی»)
📂 غربزدگی؛ سنگی بر گور جلال (نوشتاری درباره اهمیت جلال آلاحمد در فرهنگ ایران)
📂 راز ماندگاری جلال آل احمد چه بود؟ (به مناسبت ۱۸ شهریور، سالروز مرگ جلال آل احمد)
* توضیح مربوط به تاریخ تولد جلال آل احمد:
آقای محمد حسین دانایی ـ خواهرزاده جلال آل احمد ـ درباره تاریخ دقیق تولد جلال اینچنین میگوید:
«در مورد زادروز مرحوم آل احمد یک کمی پیچیدگی وجود دارد و برای روشن کردن آن، مجبورم کمی به تاریخ برگردم و نکاتی را توضیح بدهم.
گرچه مقررات مربوط به سجل احوال در ایران برای اولین بار در سال ۱۲۹۷ شمسی تهیه شده، ولی دریافت شناسنامه قانوناً و عملاً از سال ۱۳۰۴ شمسی شروع شد، در حالی که مرحوم آل احمد دو سال قبل از این تاریخ، یعنی در سال ۱۳۰۲ که هنوز تشکیلات مرتب و منظم و سازمان خاصی برای ثبت احوال در ایران تأسیس نشده بود، به دنیا آمده است. تا قبل از این تاریخ هم امور شخصیه، مثل تولد و وفات اشخاص، به طور سنتی در اسناد خانوادگی، مخصوصاً در صفحات آخر قرآن کریم درج میشد و چون پدر زندهیاد جلالآل احمد، یعنی مرحوم آیتالله حاج سیداحمد طالقانی هم جزو علمای بزرگ تهران بودند، لذا طبق همین سنت، تاریخ تولد زندهیاد جلال آل احمد را در صفحات قرآن ثبت کردهاند. بنابراین، در حال حاضر، درباره تاریخ تولد زنده یاد جلال آل احمد چهار سند در دست داریم:
سند اول دستنوشته پدر ایشان در پشت قرآن خانوادگی است، بدین شرح: «بسم الله الرحمن الرحیم، تولد نورچشمی آقا سیدحسین ملقب به جلالالدین، حفظهالله تعالی، در لیله پنجشنبه بیست و یکم شهر شعبان المعظم ۱۳۴۲ تقریباً یکساعت از شب گذشته، مطابق با برج حمل. خداوند قدمش را مبارک نماید، بحق محمد و آله الطاهرین…» تاریخ قمری که در این دستنوشته آمده، بر اساس محاسبه بیشتر نرمافزارهای تبدیل تاریخ، مطابق ۸ فروردین ۱۳۰۳ شمسی است.
سند دوم شناسنامه مرحوم آل احمد است که در هشتم مهر ۱۳۰۹ شمسی صادر شده. مطابق این سند، تاریخ تولد ایشان ۱۱ قوس ۱۳۰۲ شمسی است. حتماً میدانید که بُرج قَوس، نهمین برج از دایره البروج فلکی است که امروزه آذرماه گفته میشود. در یک نسخه رونوشت شناسنامه مرحوم آل احمد هم که در دست است، همین تاریخ ۱۱ قوس ۱۳۰۲ ثبت شده است.
سند سوم قباله ازدواج مرحوم آل احمد با بانو دکتر سیمین دانشور است. در این سند هم تاریخ تولد زوج، یعنی جلال آل احمد، ۱۱ قوس ۱۳۰۲ ذکر شده که همان ۱۱ آذر ۱۳۰۲ است.
سند چهارم هم اولین گذرنامه مرحوم آل احمد است که به طور مشترک برای خود او و همسرش صادر شده. این گذرنامه که در تاریخ ۱۳۳۶/۲/۱۹ صادر شده، تاریخ تولد جلالآل احمد را ۴ دسامبر ۱۹۲۳ میلادی ذکر کرده. این تاریخ میلادی بر اساس محاسبه نرم افزارهای تبدیل تاریخ، معادل ۱۲ آذر ۱۳۰۲ میشود، یعنی یک روز دیرتر از آنچه در شناسنامه آمده است.
بنابراین، چون طبق قانون ثبت احوال، مسوولیت جمع آوری، ثبت و نگهداری اطلاعات هویتی، از جمله صدور شناسنامه ایرانیان، به عهده سازمان ثبت احوال گذاشته شده، لذا قطعیترین سند در این مورد که فصل الخطاب همه بحثها هم به شمار میرود، همین سند صادرشده از سوی سازمان ثبت احوال، یعنی شناسنامه است که روز تولد مرحوم آل احمد را ۱۱ قوس (آذر) ۱۳۰۲ شمسی اعلام کرده است.»