مراسم صدمین سالگرد تولد جلال آل احمد امروز ۱۰ آذر ۱۴۰۲ در فرهنگسرای فردوس در غرب تهران برگزار شد. در این مراسم ابتدا دکتر حسین ایمانی جاجرمی، جامعه‌شناس، به تشریح جایگاه آل احمد در اندیشه اجتماعی و سیاسی در قبل و بعد از انقلاب پرداختند. و توضیح دادند که بخش مهمی از نظرات مثبت و منفی که درباره آل احمد رواج دارد، به دور از انصاف و بدون توجه به اقتضائات زمانی و تاریخی‌ای است که جلال در آن می‌زیسته و می‌اندیشیده است. به نظر دکتر ایمانی جاجرمی، جوامع در دوره‌های بحران و تضییقات اقتصادی و اجتماعی به سمت پیدا کردن مقصر می‌روند و به سرزنش افراد یا جریان‌هایی می‌پردازند که شاید در به وجود آمدن این بحران‌ها کوچکترین دخالتی نداشته‌اند. امروز نیز نقد از روشنفکران نیمه اول سدۀ گذشته از همین دست بی‌انصافی‌هاست که آنها را مسئول یا مقصر در وضعیت بحرانی فعلی بدانیم.

در ادامه دکتر غلامرضا خاکی به زمینه و زمانۀ ظهور جلال پرداختند و شکل‌گیری و تکوین اندیشه‌های او را در بستر زمانی و تاریخی توضیح دادند. دکتر خاکی دوازده عامل را که به زعم وی در ایجاد سوءتفاهم و بدفهمی آل احمد مؤثر بوده‌اند تشریح کردند که شرح مشروح آن را می‌توانید در این پیوند بخوانید. همچنین دکتر خاکی با معرفی تازه‌ترین کتابشان «جلال ناخوانده» که تازه‌ترین کتاب درباره آل احمد نیز هست، توضیح دادند که این کتاب بر مبنای بخشی از سه هزار صفحه از یادداشت‌های روزانه منتشر نشدۀ جلال آل احمد است که مستقیماً به شرح تکوین دو اثر تاثیرگذار وی «غربزدگی» و «در خدمت و خیانت روشنفکران» می‌پردازد و متن و حواشی شکل‌گیری ایده‌ی این کتاب‌ها و چاپ و انتشار و سانسور و بازخوردهایی که در جامعه روشنفکری و سیاسی از قبل این دو کتاب اجیاد شده بود را برملا می‌کند.

پروفسور حسن امین، دیگر سخنران این جلسه، درباره نقش و جایگاه بی‌بدیل آل احمد در ادبیات و عرصه سیاسی و فکری و فرهنگی ایران خصوصا در دهه‌های سی و چهل پرداختند و از التزام آل احمد به ادبیات متعهد گفتند و اینکه او قلم خود را در خدمت مردم قرار داده بود و از دغدغه‌ها و غم و شادی‌های ملت می‌نوشت. آل احمد نویسنده‌ای تنها دلباخته‌ی هنر و ادبیات نبود و از تز هنر بر هنر طرفدار نمی‌کرد بلکه معتقد به ادبیات متعهد بود و می‌خواست از قلم خود ابزاری برای بلند کردن صدای مردم و جامعه بسازد. هر چند که بعدها ایده‌ها و آثار او بهانه‌ای به دست جریانات تندرو و افراطی داد تا آن را به میل خود تفسیر و بهره‌برداری کنند.

در پایان آقای محمد حسین دانایی، خواهرزاده جلال آل احمد، در نقش میزبان از سخنرانان و شرکت‌کنندگان تشکر کردند و با اشاره به این نقل قول از بزرگ علوی، نویسنده نامدار ایرانی، در  اینکه «دو نفر بودند که بهترین اثر خود را، که همانا زندگی خودشان بود، ننوشتند یکی صادق هدایت و دیگری جلال آل احمد، وعده دادند که یادداشت‌های منتشر نشدۀ جلال را در پنج جلد به زودی منتشر کنند. آقای دانایی تاکید کردند که اگر این یادداشت‌های امکان انتشار بدون سانسور پیدا کنند، ما با چهره‌ای کاملا متفاوت از جلال مواجه خواهیم شد که با آنچه در آثار ادبی و اجتماعی‌اش دیده و خوانده‌ایم یا تصویری که از او در محافل روشنفکری یا سیاسی برساخته شده است، کاملاً فرق خواهد داشت.

فایل صوتی سخنرانی: