بیوگرافی مختصری از آقای دکتر علی اکبر علیخانی

آقای دکتر علی اکبر علیخانی، عضو هیأت علمیِ دانشگاه تهران، پژوهشگر و نویسنده در حوزه اندیشه سیاسی، فلسفه سیاسی و مطالعات صلح است. او در سال 1347 به دنیا آمد. مدرک کارشناسی ارشد خود را در سال 1374 در رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی و دکترای خود را درسال 1382 در رشته اندیشه سیاسی غرب دریافت کرد. از سال 1379 به عنوان عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی، فرهنگ، و مطالعات اجتماعیِ جهاد دانشگاهی و از سال 1384 به عنوان عضو هیأت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعیِ وزارت علوم تحقیقات و فناوری فعالیت های علمیِ خود را ادامه داد. وی به مدت پنج سال ریاست پژوهشکده اخیر را تا سال 1390به عهده داشت. در این دوره توانست برای اولین بار ادبیات مطالعات میان رشته ای را به طور گسترده و آکادمیک وارد جامعه علمی ایران کند، فصلنامه علمی پژوهشیِ «مطالعات میان رشته ای» را بنیان نهد، و طراحی و تدوین 240 برنامه درسی میان رشته ای را در مقاطع فوق لیسانس و دکترا مدیریت کند. وی همچنین جشنواره بین المللی فارابی را به عنوان یک اقدام اساسی و نهادی برای تقویت علوم انسانی و اجتماعی کشور در سال 1385بنیانگذاری و چهار دوره آن را برگزار کرد. دکتر علیخانی از سال به 1372 تدریس در دانشگاه، و از سال1385 به تدریس در دانشگاه‌ تهران پرداخت که سوابق تدریس در دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، و دانشکده علوم اجتماعیِ دانشگاه تهران را در کارنامه خود دارد، وی با استقرار در دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران از سال 1389، رشته های مطالعات مصر و عراق را در سال 1390 و رشته مطالعات صلح و حل منازعه را در سال 1403 تأسیس کرد.

علیخانی از سال 1374 که اولین مقاله خود را منتشر کرد تا کنون بیش از 60 مقاله در مجلات علمی داخلی و بین المللی، بیش از 70 مقاله یا فصلی از کتاب در کتاب‌های مجموعه مقالاتِ ملی و بین المللی، و حدود 20 عنوان کتاب نوشته یا سرویراستارآن بوده است. رویکرد کلیِ آثار ایشان اندیشه سیاسی و فلسفه سیاسی است و موضوع این آثار عمدتا در حوزه مفاهیم سیاسی در اسلام مثل عدالت، اخلاق، صلح و همزیستی، کرامت انسانی، آزادی، حقوق اقلیت ها، حکومت، حاکمان و … با رویکرد امروزی، و اندیشه ها و دیدگاه‌های سیاسی متفکران جهان اسلام از گذشته تا کنون می باشد. حوزه روش، روش شناسی و نظریه پردازی نیز از چند سال پیش در کانون پژوهش های ایشان قرار گرفته است. وی در این زمینه دو دوش تحقیق ابداع کرده و یک نظریه ارائه داده که در آخرین کتاب های ایشان «روش لایه ای در اندیشه پژوهی، نشر نگاه معاصر1401» و «نظریه و روش زنجیره ای در جریان پژوهی، نشر نگاه معاصر1403» منتشر شده است. علیخانی بیش از پنج پژوهش کلان و ملی را مدیریت و با همکاری استادان برجسته کشور اجرا کرده است که نتایج یکی از آنها در قالب یک مجموعه 19 جلدی با عنوان« اندیشه سیاسی متفکران مسلمان » در سال 1390 توسط پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، و نتایج پژوهش دیگر با عنوان«حکمت سیاسی اسلامی؛ مفاهیم بنیادین» در 8 جلد طی سالهای 1394 تا 1396 توسط موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منتشر شده است. او همچنین در بیش از 20 همایش داخلی و 15 همایش بین المللی سخنرانی کرده است. دکتر علیخانی در سال تحصیلی 95-1394 به مدت یک سال فرصت مطالعاتی خود را در دانشگاه هاروارد در امریکا گذراند و در 7 اردیبهشت 1395، 26 آوریل 2016 در این دانشگاه با موضوع «اندیشه های سیاسی در جهان اسلام؛ دوره ها، روندها، و دسته بندی ها» سخنرانی کرد.

بخش دیگری از فعالیت های علمی دکتر علیخانی به حوزه «صلح و نفی خشونت» اختصاص دارد. وی که بدترین و خسارت بارترین پدیده جوامع امروز را خشونت و جنگ به هر عنوان و به هر دلیل می داند از جمله مسئولیت های دانشگاهی خود را تلاش برای گسترش صلح و نفی جنگ و خشونت تعریف کرده است. به همین دلیل پاه ای از فعالیت خود را بر موضوع «صلح و حل منازعه» متمرکز کرد. علاوه بر انتشار مقالات علمیِ متعدد در این موضوع، کتاب وی با عنوان «اسلام و همزیستی مسالمت آمیز؛ چالش جهان مدرن برای زندگی» در سال 1390 منتشر شد ایشان همچنین در سال 1397 دبیرخانه دائمی همایش بین المللی «صلح و حل منازعه» را در دانشگاه تهران تأسیس کرد و موفق شد تا کنون پنج دوره از این همایش را با استقبال و مشارکت پژوهشگران و صاحبنظران داخلی و خارجی برگزار کند.

علیخانی همچنین مؤسس چند فصلنامه علمی پژوهشی، و عضو هیأت تحریریه بیش از ده فصلنامه عملی پژوهشی بوده است. وی تا کنون پنج بار به عنوان پژوهشگر برتر، یک بار به عنوان مدیر پژوهشی برجسته، و یک بار به عنوان مدیر برگزیده حوزه برنامه ریزی درسی انتخاب شده است. همچنین کتاب «اسلام و همزیستی مسالمت آمیز» ایشان به عنوان اثر برگزیده هفتمین جشنواره ملی دوسالانه کتاب دین دی ماه 1395، و پژوهش ایشان با عنوان حکمت سیاسی اسلامی؛ مفاهیم بنیادین به عنوان «طرح پژوهش کاربردی نمونه» در بیست و ششمین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران در آذر ماه 1396 معرفی شد. وی همچنین به عنوان«عضو هیأت علمی برگزیده آموزشی» دانشگاه تهران در پنجمین جشنواره آموزش دانشگاه تهران در اردیبهشت ماه 1397 مورد تقدیر قرار گرفت و در سی و دومین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران در آذرماه 1402 به عنوان پژوهشگر نمونه معرفی شد.